De schrijver Eriek Verpale is overleden. Hij werd slechts 63 jaar. Ach, denk ik dan, dit is nog niet zo gek vergeleken met mijn broer Hans die 29 werd. Hans haalde voor zijn dood nog net de lexicon van Pieter Scheen, de lexicon die overigens bekender is dan vele schilders die er in genoemd worden en inmiddels reeds lang achterhaald is door de elektronische databank. Eriek haalde het NRC met een necrologie: ‘melancholiek monumentbouwer voor verliezers’. Wat een prachtige omschrijving van een mens. Verpale schreef ook een lexicon, een groot essay getiteld “De Jiddische Literatuur”. Het bevond zich in een dikke map – zo lees ik – in zijn boekenkast op de bovenste plank. Nooit uitgegeven. Hoe herkenbaar: dikke mappen, vervlogen tijden. De Underwood, de Remington, het bolletje van IBM. Nadat ik in mijn jeugd mappen had gevuld met vergeefse pogingen om de Reina Prinsen Geerligs* prijs te winnen, gaf ik het op en ging naar zee. Tenslotte zijn er vele schrijvers die inspiratie hebben gevonden op het ruime sop. Varensgezellen zoals Joseph Conrad (Typhoon blíjft bloedstollend) en de literaire arts Jan Jacob Slauerhoff. En Jan de Hartog natuurlijk, die als matroos voer op het Hospitaal- Kerkschip de Hoop en later van de Kweekschool voor de Zeevaart (opleiding tot stuurman) werd verwijderd. Volgens hemzelf omdat hij niet tegen de Spartaanse regels kon. Ik heb die regels zelf meegemaakt en hij had gelijk; veel arrest, veel wc’s schoonmaken en vloeren dweilen. Dit internaat had een betonnen vierkant getuigd zeilschip op de binnenplaats, waar wij leerden om onder de ra’s op de ‘paarden’ te staan om de zeilen te reven. Daar heb je tenminste wat aan in je latere leven.
Mijn vaarbaan begon op een jammer uit 1919, geen zeilschip maar een ouderwetse stoomboot met een ‘Triple Expansie’ stoommachine en een rinkelende telegraaf (hele en halve kracht vooruit, achteruit en stop) en een communicatiesysteem via praatbuizen en een fluitje om aan de andere kant van de buis – in de machinekamer bijvoorbeeld – te laten horen dat je iets te zeggen hebt. Ahoy! Het dekhuis van de marconist is door een reuzengolf half weggeslagen, inclusief zijn antennes. Ja, waar gebeurd. Het kan ruw toegaan in de Golf van Biskaje. Ook heb ik nog achter zo’n echt houten stuurrad gestaan. Aye aye sir, recht-zo-die-gaat op de Rio de la Plata naar Buenos Aires, waar de bemanning onklaar raakt van drank en vrouwen in de Rua de 25 de Mayo. Later veranderde het stuurwiel in een soort vliegtuigstuurtje en nog later een joystick. En nu stuurt de robot natuurlijk.
De robot rukt op zoals ik al eens in een vorige column opmerkte. En volgens wetenschappers is straks de robot intelligenter dan wij. Dan schrijven de schrijfrobots niet alleen de standaardbriefjes die wij dagelijks ontvangen, maar ook de betere boeken, met een intelligentere plot, scherpere psychologische analyses en met prachtig taalgebruik omdat hun woordenschat álle woorden omvat. Hebben we dan nog melancholieke monumentbouwers voor verliezers?? Ja, de overgebleven menselijke schrijvers/sters natuurlijk. Er is een Amerikaanse dominee genaamd Christopher J. Benek, die dit heel goed in de gaten heeft. Hij ziet toekomst in een ‘bekeerde’ robot op de kansel, zo begrijp ik uit ‘Christelijk Nieuws Vandaag’ . Een positieve monumentbouwer voor winnaars eigenlijk. Want omdat robots intelligenter zijn dan mensen kunnen ze betere preken schrijven en ons qua moraal en ethiek op een hoger plan brengen. De hoop ligt in wezens die ons op een nieuw pad van heiligheid kunnen leiden, aldus Benek.
Zijn plan is om de robot te ‘voeden’ met heilige teksten, zodat deze hieruit een coherent stichtelijk verhaal kan maken. Een nieuw evangelie eigenlijk, dat tot in alle details logisch is, zo logisch dat ieder mens vanzelf een volger wordt. Voorganger Benek denkt hierbij aan voeding uit de Bijbel en wellicht zelfs voornamelijk uit het Nieuwe Testament omdat de gewelddadigheden uit het Oude boek minder tot een hoger plan leiden. Gemakshalve vergeet hij (religieus separatistisch conservatisme ) de andere heilige boeken en geschriften. Thora, Talmoed, Koran, de Veda’s… Hij wil een Christelijke preekrobot. Gevolg is natuurlijk dat we een hele serie preekrobotten zien verschijnen; elk geloof zijn eigen hoogintelligente robot, met elk zijn eigen waarheid. Dat wordt vechten natuurlijk. Maar het voordeel hiervan is dat op deze manier de godsdienstoorlog (elke oorlog dus) vervangen wordt door de robotstrijd. Laat die robots elkaar maar bestrijden terwijl wij mensen er in alle vrede naar kunnen kijken. Een soort live gaming. In stadions wellicht en wereldwijd uitgezonden op hemelse schermen. Op 16 juni 2016 krijgen we hiervan al een voorproefje als de 5 meter grote Amerikaanse Megabots het gevecht aangaat met de 3 meter grote (maar met slimmere wapenrusting schijnt het) Japanse Kuratas van Suidobashi. West tegen oost, Christendom tegen Shintoïsme.
Ho ho, dit is natuurlijk allemaal onzin. Want als de robot – zoals voorspeld – straks echt intelligenter is dan de mens, gaat hij niet vechten, maar nadenken. Hij laat zich niet in de war brengen door kennisneming van heilige boeken, integendeel hij zal in een ragscherpe analyse tot die éne ultieme preek komen met de universele waarheid waarvan we allemaal gelukkig worden. Monumentbouwer van vrede op aarde. Geen verliezers meer. En melancholie als synoniem voor menselijk falen.
Brainwashing by robots: goed idee van die dominee Benek.
*Jonge Amsterdamse schrijfster en verzetsstrijder die omkwam in Sachsenhausen. De Reina Prinsen Geerligs prijs werd door haar ouders ingesteld.
