Themanummer Extaze over de outsider
door Ezra de Haan (Schrijver, dichter en journalist)
Gat in de muur
Inmiddels ligt hier alweer het twaalfde nummer van Extaze op mijn bureau. Alsof het gewoon is. Maar het is bijzonder. In een tijd waarin het ene na het andere literaire tijdschrift het loodje legt, stond Extaze op, rekte zich uit en begon aan een literair avontuur dat zijn weerga niet kent.
Extaze wordt in Den Haag gemaakt maar is geen Haagse aangelegenheid. De redactie zoekt in alle provincies en zelfs in Vlaanderen naar auteurs die verwantschap vertonen. Het levert steevast een gezelschap van divers pluimage op. Zeer belangrijk voor de inhoud is Cor Gout en zijn vaste team van meedenkers dat liefst op de achtergrond blijft. Voor de vormgeving tekent Els Kort. Haar stijl oogt klassiek maar heeft altijd een twist. Beschaafd avantgardistisch is, denk ik, de beste omschrijving.
Het twaalfde nummer is een themanummer, net als het, inmiddels uitverkochte, nummer over Couperus. Deze keer buigt Extaze zich over de Outsider, kenmerkend in beeld gebracht op de cover door een schaap dat, in tegenstelling tot de meute, de fotograaf nieuwsgierig aanstaart. De anderen laten hun achterste zien.
In het voorwoord citeert Cor Gout een regel van Colin Wilson (schrijver van de roman The Outsider) en lijkt daarmee niet alleen zijn thema te beschrijven, maar ook de redactie van Extaze: ‘De man priemt in de muur en bespiedt, zelf onzichtbaar, wat zich afspeelt in de belendende kamer.’
De inhoud van dit Outsider-nummer van Extaze is van grote kwaliteit. Zo schreef Jan-Hendrik Bakker over de kluizenaar in onze samenleving. De invloed van Thoreau en Nietszche komt ter sprake maar ook van Ted Kaczynski, beter bekend als The Unabomber, Michel Houellebecq en J.D. Salinger. Marc van den Bossche begint met een citaat van Patti Smith waarin niggers zich outside of society situeren en eindigt, via de voorliefde van Marcel Proust voor fotografie, bij de foto’s van Lieven Nollet. Inderdaad, een filosofische achtbaan. Jan Wychers gaat in op het wilde talent en het leven van Gerard Fieret, de Haagse fotograaf die ongeveer vijftien jaar van zijn leven aan fotografie wijdde en er vervolgens mee stopte. Zijn werk is tot in New York te koop, bijzonder als het is door zijn ongereptheid. Een eigenzinnig schrijver als Willem Walraven mocht in dit Extaze-nummer niet ontbreken. Theo van der Wacht schreef een essay en de brieffragmenten die hij koos, zijn typisch Walraven. ‘Ik heb veel meer met boeken dan met mensen geleefd. Boeken brengen je buiten het dagelijkse straatje.’
En dan zijn er nog de verhalen en gedichten. Wim Brands, ons vaste boekenbaken op de zondag, beschrijft zijn gevoel van ‘Auf dem Holzweg sein’, een begrip dat hij dankzij een regel van Heidegger bedacht. Het is een aangenaam verhaal over de ontwikkeling van zijn zijn en denken, eindigend met een regel die de dichter in hem verraadt. ‘Het gevoel dat niemand uit de nacht kan vallen.’
Twee dichters ogen buitenlands maar komen slechts van verre. Peter WJ Brouwer, uitgegeven door de Vlaamse uitgeverij P maar wel degelijk Nederlander, kreeg ruimte voor twee gedichten. ‘Een seconde’ is mijn favoriet met sfeervolle regels als
Daar sta je, onder de maandag
eerder dan jezelf verwachtte
je fiets tegen een muur, zwart om je heen
in het huis, ijverig achter het stille raam
bespeelt je kind onder een lamp zijn gitaar>br> een lok werpt een vraag over zijn wang
om je heen toont alles opgeruimd
in de tuin verneem je niets dan
het tikken van een tak, het zuchten van een dier
Aly Frije komt uit Groningen en is al tot over de grens bekend door haar gedichten. ‘Hokkelingen’, een gedicht over eenjarige kalfjes, vond ik haar beste. Ze opent haar gedicht met
Een hoopje nattig bont leert aan het leven
te beginnen op te hoge poten
de vastberadenheid om steeds weer
struikelend op te krabbelen
En dit is maar een kleine greep uit het grote aanbod van deze Extaze. Er rest u niets anders het zelf te lezen. Ook omdat het hele tijdschrift is verlucht met werken van Jurjen de Haan, kunstenaar en levende legende. Wederom is Extaze eenzaam in zijn kwaliteit.
