Op donderdag 15 november werd de nieuwe Extaze: ‘Geloof in de kunst’
gepresenteerd in de Houtrustkerk in Den Haag.
Geloof in de kunst
ESSAYS
In zijn essay ‘De tegenverbeelding van het religieuze’ concludeert Kris Pint na lezing van
Gerard Reve’s literaire werk, dat de schrijver in het katholicisme een tegenverbeelding vond die krachtig genoeg was om de strijd met zijn wanhoop, verslaving en angst voor depressies aan te gaan. De neurotheologie leert ons dat de religieuze verbeelding dient als interface om met de primitieve religieuze ervaringen om te gaan die in de specifieke structuur van de hersenen zijn opgeslagen.
De sterke religieuze vervoering die is uitgedrukt in het beeld Extase van de heilige
Theresia van Giam Lorenzo Bernini (1598–1680) zet Onno Schilstra in ‘Het nachtkastje van Franco’ op hetzelfde spoor als Pint. De sculptuur vormt een verwijzing naar iets
onzegbaars, iets ‘onbegrippelijks’ dat hooguit door het soort symbolen waarover Reve schrijft in Moeder en zoon (1980) in taal uitgedrukt kan worden.
’Een verrukkende heidense schoonheid’ is de titel van Ruurd Halbertsma’s essay over de waardering van de antieke beeldhouwkunst door de eeuwen heen en de aantrekkingskracht die de lichamelijkheid en sensualiteit van de beelden uitoefenden op mensen met sluimerende seksuele fantasieën. Louis Couperus beschouwde de antieke wereld als een ‘foreign country’, waarnaar hij terugreisde op elk moment dat hij in extase een klassieke sculptuur beschouwde.
Artien Utrecht is geboeid door de tegenstelling die de schrijver Junichiro Tanizaki waarnam tussen de Japanse sensitiviteit voor nuances van licht en duisternis en de westerse voorkeur voor het felle licht. Op het Japanse kunsteiland Naoshima ervaart ze dat het spel van schaduwlagen en hun verschillende diepten je dwingt om te kijken met je zintuigen. Het donker vraagt om een voorbijgaan aan het ‘gewone’ zintuiglijke zien. Voorbij het gewone zien ligt de verbeelding van wat niet is, maar zou kunnen zijn.
In ‘Van West naar Oost’ analyseert Klaas de Groot zes Indische gedichten van de
Surinaamse auteur Bernardo Ashetu (1929–1982), wiens thematiek: dood en verandering gekoppeld aan geweld, voor hem een middel was om zich bevrijd te voelen van
beklemming en onderdrukking.
KORTE VERHALEN
Michiel van den Berg
Jens Bezemer
Guido Eekhaut
Else de Jonge
Christien Kok
Dewi de Nijs Bik
Phaedra Onclin
Yoko Theeuws
Liedewij Vogelzang
GEDICHTEN
Guy Commerman
Anne Karelse
Lisa Rooijackers
Merel van Slobbe
BEELD
Mariëtte van Erp
Vormgeving binnenwerk, omslag en de geschilderde omslagafbeelding: Els Kort
