Op donderdag 5 september werd de nieuwe Extaze: ‘De eeuw van Gisèle’
gepresenteerd in de Houtrustkerk in Den Haag.
De eeuw van Gisèle
ESSAYS
Annet Mooij schreef een bijzondere biografie over de kunstenares Gisèle van
Waterschoot van der Gracht (1912–2013), waarin de omstreden literaire kring Castrum Peregrini een belangrijke plaats inneemt. De essays in Extaze 31 zijn op de thema’s
die in deze biografie voorkomen gebaseerd.
In Gisèle van Waterschoot en de kunst van het leven beschrijft Annet Mooij hoe Gisèle van haar leven een kunstwerk maakte waarbij ze fictie en verfraaiing niet schuwde. Vooral haar relatie met Castrum zag ze graag gecorrigeerd. Want, hoewel zij de pelgrims (peregrini) onderdak bood, werd het haar verboden bij vriendenfeesten en leesavonden aanwezig te zijn. Onno Schilstra herkent deze situatie in een kleine gouache, getiteld De Aspirant (tevens de titel van zijn essay), die hij aantrof in Gisèle’s atelier: drie personen staan, dicht bij elkaar, te smoezen, terwijl een vierde schuchter en nieuwsgierig toekijkt. Castrum Peregrini was het geesteskind van Wolfgang Frommel. Van de Duitse dichter Stefan George had hij een opvatting van pedagogie overgenomen die inhield dat oudere mannen jongens moesten uitkiezen om ze in te wijden in de geheimen van de poëzie en het leven. Plato’s Symposion diende als een van de voorbeelden van deze relatie. Piet Gerbrandy belicht in zijn bespreking van deze dialoog hoe Sokrates de priesteres Diotema volgt in haar opvatting dat erotiek, mits op de juiste wijze bedreven, tot diepe filosofische inzichten leidt. Maar, als het hier gaat om het contact tussen een oudere leraar en een jonge leerling, wie leert er dan meer? De eerste, zo interpreteert Gerbrandy Sokrates’ voortgaand betoog. Hij zal ondervinden dat innerlijke schoonheid waardevoller is dan de vergankelijke fysieke aantrekkelijkheid (Pedagogische eros).
Het is een visie die dicht bij Arjen Mulder’s interpretatie van het tweede deel van
Stefan George’s gedicht In der Stern des Bundes komt. Niet de jongen is hier degeen
die in de liefdesinitiatie getraumatiseerd raakt (dus: een ander mens wordt), het is
de dichter zelf die door de overgave aan zijn godheid voorgoed is veranderd
(Het eeuwige ogenblik van Stefan George).
Los van de ‘Gisèle-thema’s staat Hans Muiderman’s essay over de filmische schrijfstijl van Marguerite Duras (De verbeelding van Duras): de pen is als een camera.
KORTE VERHALEN
Annika van Bodegraven
Guido Eekhaut
Judith de Graaf
Ines Nijs
Inge Schollen
GEDICHTEN
Jonas Bruyneel
Maria van Oorsouw
Martine van der Reijden
BEELD
Florence Marceau-Lafleur
Vormgeving binnenwerk, omslag en afbeelding omslag: Els Kort
